Đừng bỏ qua những lưu ý này khi sử dụng Iodine trong thủy sản

Trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, Iodine – hay còn gọi là I-ốt – được xem là một vi chất quan trọng, không chỉ với con người mà còn đóng vai trò thiết yếu trong việc cải thiện môi trường và sức khỏe vật nuôi dưới nước.

Tuy nhiên, việc sử dụng Iodine cần được thực hiện đúng cách để phát huy tối đa hiệu quả sát trùng mà không gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái ao nuôi.

​

Iodine được sử dụng phổ biến trong nuôi trồng thủy sản

Iodine là gì và ứng dụng trong thủy sản

Iodine là nguyên tố thuộc nhóm Halogen, có ký hiệu hóa học là I và số nguyên tử 53. Trong điều kiện tiêu chuẩn, Iodine tồn tại dưới dạng chất rắn màu đen tím và có nhiều ứng dụng trong đời sống như diệt khuẩn, tạo màu hay làm chất ổn định. Trong nuôi trồng thủy sản, dạng Iodine phổ biến nhất là Povidone-Iodine (viết tắt là PVP-I), là một hợp chất gồm Iodine và Polyvinylpyrrolidone. Dạng này có đặc điểm dễ hòa tan trong nước, mang mùi đặc trưng, thường được dùng để khử trùng và xử lý môi trường ao nuôi.

Cơ chế hoạt động và hiệu quả khử khuẩn

Povidone-Iodine hoạt động bằng cách giải phóng dần Iodine tự do, cho phép chất này xuyên qua màng tế bào của các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, nấm, động vật nguyên sinh và virus. Một khi đã xâm nhập vào tế bào, Iodine sẽ can thiệp vào cấu trúc protein và axit amin, gây phá hủy các liên kết cần thiết cho sự sống của các sinh vật gây hại, từ đó giúp kiểm soát dịch bệnh hiệu quả.

Ngoài ra, khả năng khử trùng của Iodine phụ thuộc nhiều vào dạng tồn tại của nó trong môi trường – trong đó I2 và HOI là hai dạng có hiệu lực mạnh nhất. Khi độ pH môi trường dao động từ 3 đến 6, hiệu quả sát trùng được đánh giá là cao nhất. Ngược lại, nếu môi trường ao nuôi có nhiều chất khử như H2S hoặc Mn2+, hiệu quả sẽ suy giảm do các phản ứng hóa học xảy ra làm mất hoạt tính của Iodine.

Liều lượng và cách sử dụng Iodine trong nuôi thủy sản

Việc sử dụng Iodine trong ao nuôi cần tùy theo mục đích và đối tượng nuôi cụ thể. Dưới đây là hướng dẫn sử dụng Iodine theo từng hoạt động phổ biến trong nuôi thủy sản:

Cách sử dụng Iodine để xử lý nước ao nuôi

Mục đích	Cách sử dụng	Đối tượng nuôi	Nồng độ PVP-I 30% (mg/L)	Dạng dùng
Xử lý định kỳ nguồn nước nuôi tôm	Pha loãng, tạt xuống ao 2 tuần/lần	Tôm	0.3-0.5	Dung dịch hoặc bột
Xử lý nước định kỳ ao cá, lươn, ếch	Pha loãng, tạt xuống ao	Cá, lươn, ếch	0.5 - 1.0	Dung dịch hoặc bột
Xử lý khi thủy sản có dấu hiệu bệnh	Tạt 3 ngày/lần đến khi khỏi	Tôm, cá, lươn, ếch	0.5 - 1.0	Dung dịch hoặc bột
Ức chế tảo trong ao	Tạt một lần duy nhất	Tất cả	0.5	Dung dịch

Cách sử dụng Iodine để sát trùng thiết bị, bể nuôi

Mục đích	Mục đích	Nồng độ PVP-I 30% (mg/L)	Dạng dùng
Sát trùng bể ương cá, tôm giống	Tưới đều lên bề mặt, để 30 phút, rửa lại bằng nước sạch	500	Dung dịch
Vệ sinh dụng cụ chăm sóc vật nuôi	Ngâm dụng cụ trong dung dịch Iodine 15 phút	500	Dung dịch hoặc bột
Xử lý bè, bể sau khi kết thúc vụ	Pha loãng, tạt đều lên vách bè, để phơi nắng 2–3 ngày	Tỷ lệ 1/1000	Dung dịch

Cách sử dụng Iodine để điều trị bệnh ngoài da

Mục đích	Cách sử dụng	Nồng độ PVP-I 30% (ppm)	Tần suất	Đối tượng nuôi
Điều trị bệnh ngoài da do nấm, VK	Pha loãng, tạt xuống ao	1.0	3 ngày/lần đến khi khỏi	Tôm, cá, lươn, ếch
Tắm diệt khuẩn nhanh	Pha dung dịch, tắm 3 - 5 phút	10 - 20	1 lần/ngày	Cá giống, tôm giống
Tắm diệt khuẩn dài	Pha dung dịch, tắm 15 - 30 phút	5 - 10	1 lần/ngày	Cá giống, lươn, ếch

Những lưu ý khi sử dụng Iodine trong ao nuôi

Để Iodine phát huy hiệu quả tối ưu, người nuôi nên lựa chọn thời điểm sử dụng vào buổi chiều mát. Điều kiện độ pH cũng là yếu tố quan trọng – môi trường có độ pH dưới 4 sẽ giúp Iodine hoạt động hiệu quả hơn. Nếu độ pH vượt ngưỡng 6, có thể cân nhắc tăng nhẹ liều lượng sử dụng.

Tuyệt đối không nên phối hợp Iodine với các loại thuốc sát trùng khác, đồng thời cũng không nên lạm dụng Iodine trong thời gian dài. Việc sử dụng cần có chu kỳ nghỉ hợp lý để tránh tình trạng mẫn cảm ở vật nuôi và suy giảm hiệu quả. Ngoài ra, việc chọn mua sản phẩm từ các nhà cung cấp uy tín, có nguồn gốc rõ ràng sẽ giúp người nuôi đảm bảo chất lượng cũng như an toàn trong suốt quá trình sử dụng.

Cuối cùng, để tối ưu hiệu quả sử dụng Iodine trong từng giai đoạn nuôi, bà con nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia kỹ thuật thủy sản nhằm xác định liều lượng và cách dùng phù hợp nhất với điều kiện ao nuôi của mình.

Nguồn: Tép Bạc